تدوین الگوی جامع برنامه ریزی کاربری اراضی شهری با تأکید بر ارتقاء زیست پذیری و تحقق عدالت محیطی

پژوهش حاضر در راستای ارائه چارچوبی کلی در برنامه رزیی کاربری زمین ابتدا مدلی ترکیبی به منظور سنجش وضعیت موجود کاربری اراضی با دو معیار اساسی زیست پذیری و عدالت محیطی را ارائه نموده است. پس از بررسی های صورت گرفته، چهار معیار اختلاط و تنوع کاربری ها ، همسوئی کاربری و حمل ونقل، وجود فضاهای شهری فعال، عدم وجود اراضی بایر و متروکه به عنوان جنبه هایی از برنامه ریزی کاربری که بر روی تحقق زیست پذیری محیط سکونت اثر گذار هستند، شناسایی شدند، کمی سازی ساده این شاخص ها و سپس جمع جبری نتایج به عنوان معیاری برای اندازه گیری میزان زیست پذیری در نظر گرفته شده است. در ارتباط با سنجش میزان تطابق توزیع کاربری ها با معیارهای عدالت محیطی، فرایند کار کمی پیچیده تر بوده است. در این زمینه ابتدا تمام روش های مبتنی بر مکان مورد بررسی قرار گرفته و سپس با نحلیل تطبیقی آنها بر اساس شرایط نمونه موردی، اطلاعات در دسترس و غیره، ترکیبی از دو روش فرصتهای تجمعی و رقابت در دسترسی به فرصتها همراه با بررسی میزان همسوئی توزیع خدمات با توزیع درآمد،به عنوان روش مناسب در ارزیابی عدالت در توزیع خدمات معریف شده است. آزمون این روش بر روی نمونه موردی حاکی از آن است که شهر قزوین با وجود برخورداری از مناطقی با زیست پذیری و خدمات بسیار بالا اما در مجموع به لحاط میزان توزیع کیفیت زیست پذیری و نیز توزیع خدمات در وضعیت نسبتاً ضعیفی به سر می برد. نتایج حاصل از اعمال روش های یاد شده، همراه با تحلیل های توزیع آماری، شاخص های انحراف از معیار و غیره در هر یک از توزیع ها به خوبی گویای این مطلب می باشد. از طرفی نکته حائز اهمیت آن است که توزیع خدمات شهر قزوین ارتباط معناداری با توزیع اقشار درآمدی ندارد در حالی که به دلیل وجود هزینه های دسترسی، بهتر است اقشار کم درآمد دسترسی مناسب تری به خدمات داشته باشند. در نهایت به منظور تدوین الگویی کلی و جامع، ابتدا با منظور نمودن اصول مربوط به سیستم های پشتیبان تصمیم گیری، یک فراین کلی تصمیم گیری همراه با مراحل و جزئیات آن پیشنهاد شده است در مرحله عملیاتی و اجرایی آن نیز از مدل های هوش مصنوعی، از جمله الگوریتم زنتیک در توزیع متعادل و مکانیابی بهینه خدمات با اهداف زیست پذیری و عدالت میحطی استفاده شده است.